જાણો શું હોય છે SPG, Z+, Z, Y અને X સુરક્ષા શ્રેણી, શું છે તેનું મહત્વ અને કોને તે પ્રદાન કરાય છે

ભારતમાં ઉચ્ચ જોખમવાળા ખતરાને રાખનાર માન્યતા પ્રાપ્ત વ્યક્તિઓને સુરક્ષા કવર આપવામાં આવે છે. જેમાં વિવિધ વ્યક્તિઓને વિવધ પ્રકારની સુરક્ષા પ્રદાન કરવામાં આવે છે. વ્યક્તિના ખતરાની જાણકારીના આધાર પર સુરક્ષા શ્રેણીને 5 શ્રેણીમાં વિભાજીત કરવામાં આવી છે. જેમાં SPG, Z+, Z, Y અને X નો સમાવેશ થાય છે. તો આજે અમે તમને જણાવીશુ કે, ભારતમાં સુરક્ષા શ્રેણીઓના કેટલા પ્રકાર છે અને કેટલા લોકોને આપવામાં આવે છે.

આ શ્રેણીની વ્યક્તિઓને VVIP, VIP, ખેલ વ્યક્તિઓ અથવા કોઈપણ ઉચ્ચે પ્રોફાઈલ અથવા રાજનેતિક વ્યક્તિત્વને પણ આપવામાં આવે છે. જ્યારે કે, Z+ ઉચ્ચ પ્રકારની સુરક્ષા છે, જે વર્તમાન અને પૂર્વ પ્રધાનમંત્રીઓને સાથે મળીને દેશના સૌથી મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિઓને વધારે પડતુ એસપીજી કવરેજ આપવામાં આવે છે. Y શ્રેણીમાં 11 કર્મીઓ માટે સ્થાયી ગાર્ડ છે અને જેમાં બે પીએસઓ સામેલ છે.

ભારતમાં સુરક્ષા શ્રેણીઓના પ્રકાર

SPG લેવલની સુરક્ષા

SPG એક સશસ્ત્ર એકમ છે જે ભારતમા પ્રધાનમંત્રી, અને ભારતના પૂર્વ પ્રધાનમંત્રીઓ અને દુનિયાભરમાં ક્યાંય પણ તેમના તત્કાલિક પરિવારના સભ્યોને સૌથી વધારે સુરક્ષા પ્રદાન કરવા માટે આપવામાં આવી છે. પૂર્વ પ્રધાનમંત્રી ઈંદિરા ગાંધીની હત્યાની ઘટના બાદ વર્ષ 1998માં ભારતની સંસદના એક અધિનિયમ દ્વારા તેનું ગઠન કરવામાં આવે છે. SPG સમૂહ કેન્દ્ર સરકારની દેખરેખમાં પ્રશાસિત, નિર્દેશિત અને નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે. એકમના પ્રમુખ, નિર્દેશક રૂપમાં જાણવામાં આવે છે, જેના સચિવના રૂપમાં નામિત કરવામા આવી ગયા છે. SPG ની એકમની કમાન અને કુલ પર્યવેક્ષણ માટે જવાબદાર છે. SPG હંમેશા પોતાના રેન્કમાં 4000થી અધિક વ્યક્તિઓની સાથે આરક્ષિત હોય છે.

અત્યાર સુધી માત્ર 6 લોકોને આ પ્રકારની સુરક્ષા પ્રદાન કરવાનો વિશેષાધિકાર છે
SPG અને Z+ સુરક્ષાઓના એક જ શ્રેણીમાં હોવા વિશે વિવાદ થતો રહે છે, પરંતુ આ ખૂબ સ્પષ્ટ છે કે, SPG Z+ ની સરખામણીમાં અદ્યતન સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે, જે માત્ર પ્રધાનમંત્રી અને પૂર્વ પ્રધાનમંત્રી અને દુનિયાભરના તેમના પરિવારોને પ્રદાન કરવામાં આવે છે. તેથી તેમને Z+ સુરક્ષાથી ઉપર એક અલગથી વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. તે સિવાય જો પૂર્વ પ્રધાનમંત્રી અને તેમના પરિવારને SPG સુરક્ષા કવર પ્રાપ્ત કરવા માગે છે તો, તે પોતાની જરૂરિયાત અથવા શરતોના આધાર સુરક્ષાને અસ્વીકાર કરી શકે છે.

Z+ સુરક્ષા

આ SPG સુરક્ષાના ઠીક નીચે ભારતમાં એક ઉચ્ચસ્તરીય સુરક્ષાના રૂપમાં ઓળખવામાં આવે છે જે ભારતના પીએમ નરેન્દ્ર મોદીને પ્રદાન કરવામાં આવે છે.
આ 55 સભ્ય કાર્યબલના એક સુરક્ષા કવચ પ્રદાન કરે છે, જેમાં 10+ NSG કમાંડો + પોલીસ કર્મચારી સામેલ છે. દરેક કમાન્ડોને માર્શલ આર્ટ અને નિહથીયાર કોમ્બેટિંગનું પ્રશિક્ષણ આપવામાં આવે છે. ભાજપા અધ્યક્ષ અમિત શાહ, યૂપી સીએમ યોગી આદિત્યનાથ, કેન્દ્રીય નાણામંત્રી અરુણ જેટલી અને કેટલાક અન્ય લોકો ભારતમાં Z+ સુરક્ષા શ્રેણી હેઠળ આવે છે.

Z શ્રેણીની સુરક્ષા

આ ભારતમાં સુરક્ષાનું ત્રીજું ઉચ્ચ સ્તર છે. Z લેવલ પ્રોટેક્શન કવરમામ 22 સભ્યનું કાર્યબલ હોય છે. જેમાં 4-5 NCG કમાંડો + પોલીસના જવાન સામેલ હોય છે.
Z સ્તરની સુરક્ષા દિલ્હી પોલીસ અથવા ભારત-તિબ્બત પોલીસ (ITBP) અથવા CRPF ના લોકોને એક એસ્કોર્ટ કારની સાથે પ્રદાન કરવામાં આવે છે.

Y શ્રેણીની સુરક્ષા

આ ભારતમાં ચોથા સ્તરની સુરક્ષા છે. Y લેવલ પ્રોટેક્શન કવરમાં 11 સભ્ય કાર્યબાલ હોય છે. જેમાં 1-2 NSG કમાંડો + પોલીસના જવાન સામેલ હોય છે. આ બે ખાનગી સુરક્ષા અધિકારી (PSO) પણ પ્રદાન કરે છે. દેશમાં ઘણા આવા લોકો હોય છે જે આ શ્રેણીની સુરક્ષા પ્રાપ્ત કરે છે.

X લેવલની સુરક્ષા

આ ભારતમાં પાંચમાં મહત્વપૂર્ણ સુરક્ષા સ્તર છે. X લેવલ પ્રોટેક્શન કવરમાં 2 સુરક્ષાકર્મી હોય છે જેમાં સશસ્ત્ર પોલીસકર્મી પણ હોય છે.
આ 1 વ્યક્તિગત સુરક્ષા અધિકારી દ્વારા દેશના વિવિધ લોકોને પ્રદાન કરવામાં આવે છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, હાલમાં કંગના રનૌતને પણ આ સુરક્ષા આપવામાં આવી છે, તે Y શ્રેણીની સુરક્ષામાં 11 સુરક્ષાકર્મી હોય છે. જેમાં એક અથવા બે કમાંડો અને પોલીસ કર્મચારી પણ હોય છે. જે હેઠળ બે ખાનગી સુરક્ષા અધિકારીઓને પણ ઓફર કરવામાં આવે છે. સુરક્ષાની જવાબદારી નિભાવનાર NSG કમાંડોથી લઈને અન્ય એજન્સીઓ સાથે જોડાયેલ જવાન અને અધિકારી પણ સામેલ હોય છે. જેની તૈનાતી ખતરાને જોતા કરવામાં આવે છે.

ક્યાં લોકોને મળે છે Y સુરક્ષા?

હવે પ્રશ્ન ઉઠે છે કે, આખરે ક્યાં લોકોને Y શ્રેણીની સુરક્ષા પ્રદાન કરવામાં આવે છે. તો આ સંબંધમાં ઉલ્લખેનીય છે કે, ક્યાં પ્રકારનો ખતરો છે તેનુ આંકલનના આધાર પર થાય છે. રાષ્ટ્રપતિ, પ્રધાનમંત્રી, કેન્દ્રીય મંત્રીઓ, મુખ્યમંત્રી, જજ, ઉદ્યોગપતિ, ક્રિકેટર્સ, ફિલ્મ સ્ટાર્સને પણ ઘણી શ્રેણીઓમાં સુરક્ષા પ્રદાન કરવામાં આવે છે. પ્રધાનમંત્રીને જ્યાં SPG સુરક્ષા આપવામાં આવે છે, તો અન્ય વિશિષ્ટજનોને આવશ્યકતા પ્રમાણે વિવિધ શ્રેણીઓની સુરક્ષા આપવામાં આવે છે. દેશમાં મોટી સંખ્યામાં એવી હસ્તીઓ છે, જેમને Y શ્રેણીની સુરક્ષા પ્રદાન કરવામાં આવી છે.

(વિનાયક)